معرفی هوشمندسازی ساختمان
سیستم مدیریت ساختمان یا BMS سیستمی است که بر امور ساختمان نظارت کرده و با توجه به تغییر شرایط محیطی، تغییرات لازم را به طور اتوماتیک اعمال می کند. این سیستم می تواند با توجه به کاربری ساختمان ( مسکونی، اداری، تجاری، بیمارستان و … ) طراحی و اجرا شده و بر کلیه فعالیت ها اعم از سیستم های روشنایی، باز و بسته شدن درب، ورود و خروج افراد، سیستم های تهویه مطبوع، پنجره و پرده اتاق ها، لوازم صوتی و تصویری و غیره نظارت دارد.
ساختمانی که مجهز به BMS باشد، ساختمان هوشمند نامیده می شود. این سیستم می تواند موجب صرفه جویی در مصرف انرژی گردد و احساس امنیت و آسایش را در ساکنین ساختمان ایجاد کند. یک ساختمان هوشمند با هماهنگ نمودن چهار عنصر اصلی سیستم، ساختار، سرویس و مدیریت و همچنین با برقراری ارتباط میان آنها، محیطی پویا و مقرون به صرفه فراهم می آورد.
بخش هایی که از طریق BMS قابل کنترل هستند
روشنایی
کنترل روشنایی شامل روشن و خاموش نمودن خودکار آنها، تنظیم سطح نور، تعیین و مشاهده وضعیت آنها و امکان روشن و خاموش نمودن آنها از راه دور و بیرون از ساختمان می باشد.
سیستم های حفاظتی و امنیتی
کنترل سیستم های اعلام و اطفاء حریق، ورود و خروج پرسنل، دوربین مدار بسته و نشتی آب و گرفتگی آب و حفاظت از برق گرفتگی.
در، پنجره، پرده و سایبان
با سیستم BMS می توان این تجهیزات را کنترل و وضعیت آنها را مشاهده کرد و همچنین فرامین لازم را صادر نمود. علاوه بر این، می توان با استفاده از حسگر اثر انگشت یا کارت مغناطیسی علاوه بر ایجاد ایمنی بیشتر، امکان طبقه بندی و زمانبندی دسترسی را نیز ایجاد کرد.
سیستم های سرمایشی و گرمایشی
سیستمهای سرمایشی و گرمایشی شامل تجهیزات مرکزی و تجهیزات محلی می باشند. تجهیزات مرکزی که در موتورخانه واقع اند، عبارتند از: چیلر، دیگ آب گرم، پمپ های سیستم، برج خنک کن و غیره. فنکوئل ها، کولرهای پنجره ای و هواسازها نیز از جمله تجهیزات محلی هستند.
از طریق سیستم BMS می توان تجهیزات مرکزی را در زمان های مشخص و از راه دور روشن و خاموش کرده و با تغییرات شرایط محیطی، تنظیمات لازم را اعمال نمود. همچنین این سیستم می تواند دمای اتاق ها را به صورت هوشمند کنترل و در صورت عدم حضور افراد، نسبت به خاموش نمودن تجهیزات اقدام نماید.
سیستم های صوتی و تصویری، تجهیزات اداری
با استفاده از BMS می توان امکان استفاده از یک آرشیو مرکزی صوتی را انتخاب و یا جهت مراسم های مختلف حالت های از قبل تعریف شده را انتخاب و اجرا کرد. تجهیزات اداری را نیز می توان از طریق این سیستم کنترل نمود.
سیستم آیفون تصویری و ورود و خروج مهمانان یا مراجعه کنندگان
در مورد ساختمان های اداری این سیستم می تواند ورود و خروج کلیه مهمانان را ثبت وحتی تصویر آنها را ضبط کند. در ساختمان های مسکونی نیز امکان دریافت تصویر مراجعه کننده بر روی نمایشگر و در صورت عدم حضور، ثبت تصویر به همراه زمان مراجعه وجود داشته و حتی در صورت وجود اینترنت امکان برقراری ارتباط با مهمان از راه دور را مهیا می سازد.
تأسیسات استخر، سونا و جکوزی
این سیستم می تواند به صورت هوشمند این تجهیزات را روشن و خاموش نموده و دستگاههای تصفیه و دما را کنترل و سایر کنترل های لازم را انجام دهد.
سیستم های ارتباطی
پشتیبانی خطوط تلفنی، پیامگیر، تلفن سانترال نیز از ویژگی های این سیستم به شمار می رود.
وسایل الکتریکی ساختمان
در ساختمان هوشمند امکان اطلاع یافتن از وضعیت کلیه وسایل الکتریکی ساختمان و کنترل آنها وجود دارد.
سیستم آبیاری
آبیاری گیاهان موجود در حیاط و یا داخل ساختمان به طور خودکار و طبق برنامه از پیش تعیین شده انجام شود.
در نتیجه با استفاده از سیستم مدیریت ساختمان می توان ساختمان ها را تا سطح مورد نظر هوشمند نمود. هزینه این کار نیز بسته به سطح هوشمند سازی می تواند بسیار متفاوت باشد.
تجهیزات سیستم BMS
سیستم کنترل مرکزی
این بخش مهمترین و بزرگترین جزء یک سیستم BMS بوده و هسته مرکزی آن می باشد. گاهی اوقات از یک کامپیوتر نیز به جای این سیستم استفاده می گردد ولی در اغلب موارد این بخش مستقل بوده و فقط از طریق کامپیوتر برنامه ریزی و کنترل می گردد. این بخش شامل واحد پردازنده، کنترلرهای اصلی سیستم و کنتاکنتورها و رله هایی که با کلیه اجزاء در ارتباط اند می باشد. همچنین در این بخش کلیدهایی وجود دارند که بطور دستی قابل تغییر هستند و با تغییر آنها می توان برنامه سیستم را تغییر داد. روش های ارتباطی کنترل مرکزی با اجزاء مختلف می تواند از طریق خطوط برق، سیم های باس و یا خط تلفن باشد.
خطوط ارتباطی (BUS)
برای ارتباط بین اجزاء مختلف BMS با یکدیگر، از خطوط ارتباطی استفاده می شود. این خطوط از تمام اجزاء BMS عبور کرده و امکان ارسال اطلاعات را بین آنها میسر می سازد. این خطوط می تواند بصورت سیم های برق ساختمان، چند رشته سیم مشترک و یا بصورت امواج بی سیم باشد.
نقاط دسترسی و کنترل کننده (Access Point)
این بخش شامل یک نمایشگر و یک صفحه کلید و یا یک نمایشگر لمسی بوده و در نقاط مختلف ساختمان نصب شده و قابلیت کنترل و نمایش اطلاعات آن بخش مانند دما، وضعیت وسایل و غیره را دارا است. این بخش مانند واحد کنترل مرکزی است با این تفاوت که توانایی های محدودتری دارد.
سنسورها
با توجه به نیازهای مورد نظر و سطح هوشمند سازی سنسورهای گوناگونی در نقاط مختلف نصب می گردد. انواع متداول این سنسورها عبارتند از: سنسور حضور، سنسور دما، سنسور نور، سنسور دود و … که می توانند مشخصات مورد نظر را تبدیل به سیگنال ها و اطلاعات مورد نظر نموده و از طریق خطوط ارتباطی به کنترل مرکزی یا نقاط کنترلی ارسال نمایند. کنترل مرکزی یا محلی فرامین لازم را به انواع کلیدها، تایمرها و دیمرها ارسال می نماید.
دیمرهای روشنایی
دیمرها امکان تنظیم نور را با افزایش یا کاهش نور لامپها بصورت الکترونیکی بوجود می آورند. این تجهیزات می توانند به همراه سنسور نور، سطح نور محیط را با کم و زیاد شدن نور طبیعی تنظیم و یا حتی روشنایی را خاموش کنند و از این طریق در مصرف انرژی صرفه جویی کنند.
تایمرها
تایمرها جهت اعمالی که به صورت تکراری و در زمان های مشخص انجام می شوند، می توانند مفید باشند. البته کنترل مرکزی نیز قابلیت ارسال فرمان به صورت زمانی را دارد که می تواند ارزانتر از تایمر مجزا باشد.
پریزها
با استفاده از پریزهایی که قابلیت ارسال و دریافت اطلاعات از طریق خطوط ارتباطی را دارند، می توان مصرف کننده های متصل به آنها را روشن و خاموش کرده و از وضعیت آنها مطلع گردید.
نرم افزار سیستم
استفاده از نرم افزار می تواند یکی از ابزارهای مفید و با قابلیت انعطاف بالا برای سیستم BMS باشد. حتی در مواردی این نرم افزار توانایی هایی به سیستم می دهد که کنترل مرکزی فاقد آن می باشد. از جمله گزارشگیری و ثبت واقعه و همچنین ارتباط بصری مناسب با سیستم.
Web Server
وسیله ای است که کاربر را قادر می سازد تا در هر نقطه ای از دنیا از طریق اینترنت به سیستم BMS دسترسی پیدا کرده و آن را کنترل نماید. این سیستم از طرفی با خطوط ارتباطی به کنترل مرکزی متصل و از طرف دیگر به تجهیزات مانند مودم به شبکه متصل می گردد.
مزایای سیستم BMS
- صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری: استفاده از سیستم هوشمند می تواند بطور متوسط 20 درصد از مصرف انرژی و هزینه های جاری ساختمان را کاهش دهد. این سیستم علاوه بر کاهش مصرف انرژی، با خاموش نمودن و کنترل آنها موجب کاهش استهلاک و افزایش طول عمر دستگاه ها و کاهش هزینه های مربوطه می گردد.
- ایمنی: در شرایط بحرانی با ارسال سریع و به موقع اعلام خطر می تواند در جلوگیری از حوادث و کاهش اثرات آن نقش مؤثری داشته و به طور خودکار پیامهای اضطراری را به افراد یا ارگانهای ذیصلاح ارسال نماید. همچنین کنترل درب و مبادی ورودی و اتصال آن به دوربین های مدار بسته و دستگاه های ثبت ورود می تواند ایمنی سیستم را بطور قابل ملاحظه ای افزایش دهد.
- افزایش سطح رفاه و آسایش: این سیستم می تواند بسیاری از کارهای تکراری و بازرسی های مورد نیاز را بطور هوشمند انجام داده و تنها با فشار یک دکمه حالتهای از پیش تعریف شدهای را اجرا نماید.