چالش‌های نیروگاه‌های خورشیدی در ایران پس از حذف ارز نیمایی
حذف ارز نیمایی برای پنل و اینورتر خورشیدی و همچنین خروج کالاهای مرتبط با نیروگاه‌های خورشیدی از فهرست 750 قلم کالای قابل واردات با ارز نیمایی، چالش‌های متعددی را برای این صنعت در ایران به وجود خواهد آورد.
برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
* افزایش قیمت تجهیزات: با حذف ارز نیمایی، قیمت پنل‌ها و اینورترهای خورشیدی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این امر باعث شده تا سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌های خورشیدی از صرفه اقتصادی خارج شده و از تمایل بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه کاسته شود.
* کاهش تولید: افزایش قیمت تجهیزات، به طور مستقیم در روند تولید و احداث نیروگاه‌های خورشیدی تاثیر منفی خواهد گذاشت. از آنجایی که قیمت تمام شده تولید برق خورشیدی افزایش میابد، تمایل برای احداث نیروگاه‌های جدید کاهش پیدا خواهد کرد.
* مشکلات تامین تجهیزات: در صورتیکه واردات پنل و اینورتر خورشیدی با ارز نیمایی امکان‌پذیر نباشد، یافتن و تامین این تجهیزات از طریق واردات با ارز آزاد با دشواری‌های زیادی همراه خواهد شد. این امر علاوه بر افزایش قیمت، به طولانی شدن زمان احداث نیروگاه‌های خورشیدی نیز منجر می‌شود.
با وجود تاکید بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، میبایست حمایت‌های کافی از سوی دولت برای جبران چالش‌های پیش روی این صنعت صورت گیرد. نبود سیاست‌های تشویقی و عدم ارائه تسهیلات مناسب به سرمایه‌گذاران، از جمله موانعی است که بر سر راه توسعه این صنعت در ایران قرار دارد.
علاوه بر این چالش‌ها، موارد زیر نیز می‌توانند به عنوان پیامدهای حذف ارز نیمایی برای صنعت خورشیدی ایران در نظر گرفته شوند:
* افزایش وابستگی به سوخت‌های فسیلی: با افزایش هزینه تولید برق خورشیدی، تمایل به استفاده از سوخت‌های فسیلی افزایش خواهد یافت. این امر نه تنها مغایر با اهداف توسعه پایدار و حفظ محیط زیست است، بلکه به تشدید آلودگی هوا و افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی نیز منجر می‌شود.
* از دست رفتن فرصت‌های شغلی: صنعت خورشیدی در ایران پتانسیل ایجاد اشتغال قابل توجهی را دارد. با توقف روند توسعه این صنعت، فرصت‌های شغلی زیادی از بین خواهد رفت.
* کاهش تنوع در منابع تولید برق: حذف ارز نیمایی برای خورشیدی تنوع در منابع تولید برق را کاهش خواهد داد و وابستگی کشور به یک منبع خاص انرژی را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند امنیت انرژی کشور را به خطر انداخته و در زمان‌های بحران، مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورد. ضمن اینکه مشکل ناترازی برق کشور قابل حل نخواهد بود مگر با رویکرد حمایتی از نیروگاه های خورشیدی.
در نهایت، لازم است به این نکته توجه شود که حذف ارز نیمایی برای تجهیزات خورشیدی تنها به ضرر این صنعت نیست، بلکه پیامدهای منفی آن دامنه گسترده‌تری را شامل می‌شود و می‌تواند به طور کلی بر روند توسعه پایدار ایران تاثیر منفی بگذارد.
راهکارهای پیشنهادی:
*حفظ ارز نیمایی و البته بهتر از آن تخصیص ارز ترجیحی به تجهیزات نیروگاه خورشیدی؛
نجات کشور از ریسک خاموشی سراسری، به حمایت‌های دولتی از صنعت فتوولتائیک وابسته است. این حمایت ها می‌تواند احداث نیروگاه های خورشیدی در ایران را تسریع کند و علاوه بر حل مشکل ناترازی برق و افزایش قابلیت اطمینان شبکه توزیع برق کشور به اقتصاد کشور کمک شایانی کرده و سبب ارز آوری برای کشور باشد.
* اعطای تسهیلات و حمایت‌های مالی به سرمایه‌گذاران در این حوزه: ارائه وام‌های کم‌بهره، تخفیف در مالیات و عوارض گمرکی، و همچنین ارائه یارانه‌های حمایتی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند برای جبران افزایش قیمت تجهیزات و تشویق سرمایه‌گذاری در این صنعت مفید باشند.
* تدوین قوانین و مقررات حمایتی: برقراری قوانین و مقررات شفاف و حمایتی می‌تواند به ایجاد محیطی مناسب برای توسعه این صنعت در ایران کمک کند.
* تخصیص خطوط اعتباری: می‌تواند با اختصاص خطوط اعتباری کم‌بهره به سرمایه‌گذاران در این حوزه، زمینه را برای احداث و توسعه نیروگاه‌های خورشیدی فراهم کرد.
* جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه خورشیدی : دولت می‌تواند با ایجاد فضایی مناسب برای فعالیت بخش خصوصی و ارائه تسهیلات لازم، زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه فراهم کند.
* توسعه مشارکت‌های عمومی-خصوصی: توسعه مشارکت‌های عمومی-خصوصی می‌تواند به اجرای پروژه‌های بزرگ خورشیدی و کاهش هزینه‌های احداث این نیروگاه‌ها کمک کند.
با اجرای این راهکارها می‌توان امید داشت که چالش‌های موجود در مسیر توسعه صنعت خورشیدی در ایران تا حد زیادی مرتفع شود و این صنعت به عنوان یکی از منابع اصلی تولید برق در کشور نقش آفرینی کند.
علاوه بر موارد ذکر شده، موارد زیر نیز می‌توانند به عنوان راهکارهای تکمیلی برای مقابله با چالش‌های نیروگاه‌های خورشیدی در ایران در نظر گرفته شوند:
* تسهیل صدور مجوزها: بسیاری از سرمایه‌گذاران در این حوزه با بروکراسی پیچیده و زمان‌بر صدور مجوزها مواجه هستند. تسهیل و streamlined کردن این فرآیند می‌تواند به تسریع روند احداث نیروگاه‌های خورشیدی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری کمک کند.
* آموزش نیروی انسانی متخصص: توسعه برنامه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی می‌تواند به تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه خورشیدی و ایجاد زیربنای لازم برای رشد و توسعه این صنعت در کشور کمک کند.
* استفاده از ظرفیت صادرات: ایران از نظر پتانسیل خورشیدی یکی از کشورهای برخوردار در منطقه است. با توسعه این صنعت و کاهش هزینه‌های تولید، می‌توان از ظرفیت صادرات برق خورشیدی به کشورهای همسایه نیز استفاده کرد.
در نهایت، لازم است به این نکته توجه شود که توسعه صنعت خورشیدی در ایران نیازمند یک عزم ملی و همکاری همه دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط است. با اتخاذ سیاست‌های مناسب و حمایت از این صنعت، می‌توان امید داشت که ایران به یکی از پیشگامان منطقه در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی تبدیل شود.
نویسنده: دپارتمان خبری آرا نیرو